Derin Ven Trombozu (DVT) Nedir?
Sıklıkla “DVT” olarak da adlandırılan Derin ven trombozu, bacaklardaki ve karın alt boşluğundaki büyük toplar damarların içinde pıhtı (trombüs) oluşan bir hastalıktır. Bazı DVT lerde ağrı olmamasına karşın bir çoğu ağrılı seyreder. Dikkatli bir tanı ve tedaviyle, DVT lerin büyük bir kısmı yaşamı tehdit etmezler. Ancak, bacağın derinliklerinde fark edilmeyen ve gizli kalan DVT ler için ise bunu söylemek mümkün değildir. Bacağın ve karnın içindeki büyük derin toplardamarların içindeki pıhtının oluştuğu yerden koparak hareketlenmesi durumuna emboli adı verilir. Embolinin kan yolu ile kalbe, oradan da akciğer toplar damarının içine kaçmasına “Pulmoner Emboli” adı verilir. Bu durum erkenden fark edilmez ve tedavi edilmezse son derece ölümcül olabilir.
DVT nin Semptomları Nelerdir?
DVT lerin yaklaşık yarısında hiçbir bulgu saptanamaz. Diğer yarısında en sık saptanan semptomlar ise:
- Bacaklardan birinde ani şişme (çap artışı)
- Ağrı ve hassasiyet
- Deride ısı artışı
- Cilde yakın olan toplardamarlarda belirginleşme
- Ciltte renk değişikliği (mavi, kırmızı veya soluklaşma)
DVT Tanısı Nasıl Konulur?
DVT tanısı doppler ultrason tetkiki ile konulur. Bu basit test, ağrısız, güvenli ve son derece yaygındır. Spesifik bir kan testi olan “D-dimer” ölçümü, bize yeni oluşan bir pıhtının habercisi olabilir. Şayet bu test negatifse, büyük olasılıkla hastada DVT olduğu söylenemez.
DVT Neden Olur?
DVT genellikle aşağıdaki durumlardan iki veya üçünün bir araya gelmesi sonucunda oluşur:
- Derin toplardamarların içindeki kan akışının yavaşlaması
- Hastanın kanının pıhtılaşmaya meyilli olması
- Damarın iç yüzünün iritasyonu, hasarlanması veya yaralanması
Birçok durum yukarıdaki tablolara sebep olarak kanın pıhtılaşmasına neden olabilir. Bunların arasında, ameliyat veya hastalık sonrası dönem gibi, uzun süre hareketsiz yatmayı gerektiren durumlar veya yerinden kalmadan yapılan uzun seyahatler sayılabilir. Daha önce ailesinde pıhtılaşma hikayesi olanlar veya kanser tedavisi görenler de yine pıhtı oluşma riski altındadırlar. Damarlarda iritasyon ve yaralanmaya sebep olan etkenler arasında kazlar ve tıbbi girişimler sayılabilir.
Ayrıca, yukarıdaki 3 mekanizma yoluyla DVT riskini arttıran, kalp yetmezliği, obezite, KOAH, sigara kullanma, varis, hamilelik ve doğum kontrol hapı kullanımı gibi bazı özel tıbbi durumlar da vardır. Şayet, siz de risk altında olduğunuzu düşünüyorsanız mutlaka bir uzmana danışmalısınız.
Nasıl Tedavi Edilir?
Hem DVT hem de pulmoner emboli, kan sulandırıcılar ilaçlar ile tedavi edilirler. “Antikoagülan” lar adı verilen bu ilaçlar, kanınızın pıhtılaşma yeteneğini azaltır ve toplardamarın içinde oluşan pıhtının büyümesini engellerler.
Hastalara, şişliği ve cilt değişikliklerini azaltmak amacıyla sıklıkla tedavi edici özelliği olan bir varis çorabı giymesi de önerilir.
Damar içine uygulanan heparin veya cilt altına yapılan düşük molekül ağırlıklı heparin, antikoagülan tedavi olarak pulmoner emboli riskini azaltmak amacıyla hemen başlanır. Daha sonra ağızdan alınan warfarin (Coumadin ®) veya yeni nesil pıhtılaşmayı önleyici haplar ile tedaviye evde devam edilir.
Damar içinde oluşan pıhtı fazla miktarda veya karın içinde yerleşmiş ise doktorunuz size pıhtı eritici tedaviyi önerebilir. Bu tedavide, kateter yardımıyla, pıhtı eritici ilaç doğrudan pıhtı içine uygulanır. Bazen de bu işleme ilave olarak pıhtı emici bir kateter ile erimeye başlayan pıhtı emilir. Şayet pıhtıya bağlı damarda daralma da meydana gelmiş ise stent veya balon tedavisi de uygulanabilir.
Pıhtının çıkartılmasının gerekli olduğu ancak pıhtı eritici ilaçların kullanılamadığı durumlarda ise kasığa yapılan küçük bir kesi ile cerrahi tedavi uygulanabilir.
Yukarıda da bahsedildiği gibi, pıhtı eritici ilaçların kullanımı veya pıhtı tahliyesi işlemi, yoğun pıhtı yükü olan, başka sağlık sorunu olmayan ve aktif hastalarda uygulanabilir. Bu tedavi ileride, oluşabilecek kronik bacak şişliğini, renk değişikliklerini ve yaraların açılmasını büyük ölçüde engeller. Ancak bu uygulamalar hastada ciddi kanama riski meydana getirirler.
DVT Oluşumu Engellemek İçin Bazı İpuçları
- Uzun süre oturmayın
- Otururken zaman zaman ayaklarınızı kaldırıp indirin
- Uzun bir uçak yolculuğunda iseniz 4 saatte bir kalkıp dolaşın ve çömelip kalkın
- Uçakta alkol haricinde bol sıvı tüketin
- Her gün en az 6 bardak su tüketin
- Uzun uçak yolculukları öncesinde doktorunuza başvurup varis çorabı veya ilaç tedavisi önerip önermeyeceğini sorun
- Varisleriniz varsa (özellikle de hamileyseniz) koruyucu varis çorabı giyin
- Dar pantolonları tercih etmeyin