Kalp Ameliyatı Sonrasında Nelere Dikkat Edilir?
Kalp Ameliyatı Sonrasında Nelere Dikkat Edilmelidir?
Kalp ameliyatı sonrasında nelerin yapılması gerektiğini anlattığım bu yazımı okuduktan sonra sizler de artık bu konuda tam ve doğru bilgilere sahip olacaksınız. Tüm bu bilgiler “Kalp Cerrahisi” alandaki 20 yıllık tecrübemin ürünüdür. Aşağıda yazdığım önerilerin tümü hastalarımız tarafından yıllar içerisinde uygulanmış ve sonuçları değerlendirilerek sürekli güncellenmiştir. Bu bilgilendirmenin amacı, ameliyat sonrasında kendinizi güvende hissetmeniz, meydana gelebilecek olumsuzlukların yaşanmasını önlemek ve etraftan duyacağınız yanlış bilgiler ile hata yapmanızın önüne geçmektir.
Kalp Ameliyatı mı Oldunuz?
Bu yazım ilginizi çektiğine ve okumaya devam ettiğinize göre sanırım siz veya bir yakınınız kalp ameliyatı olmuşsunuz demektir. Öncelikle size “Geçmiş Olsun” dileklerimi iletmek istiyorum. Şunu lütfen aklınızdan çıkartmayın: Kalp ameliyatı olan bir insanın olmayan dan farkı yoktur. Bana hep sorarlar: “Hocam artık ben yarım bir insan mı oldum? Eskiden yaptıklarımı artık yapamayacak mıyım?” Kesinlikle “Hayır!”. Siz bu ameliyatı iyileşmek için oldunuz ve “iyileştiniz” de. Sadece ameliyattan sonraki 2 iki ay bazı şeylere dikkat edeceksiniz o kadar. Ondan sonra sizin yaşınızdakiler ne yapıyorsa aynılarını yapacaksınız. Kısacası hayatınıza sadece 2 aylık bir “virgül” koyacaksınız.
Kalp Ameliyatı Sonrasında Evde Yapmanız Gerekenler
Yatış Pozisyonu
- Aksi söylenmedikçe yatarken sağa/sola dönmenizde bir sakınca yoktur. Eskiden mutlak surette hastalarımızın 2 ay boyunca sırt ütü yatmalarını söylüyorduk. Ancak yıllar içerisindeki tecrübemiz, bunun her hasta için gerekli olmadığını gösterdi. Aşırı kilolu ve kemik yapısı ince/kırılgan olan hastalarımıza yine eskiden olduğu gibi iki aylık sırt üstü yatmak zorunda olduklarını söylüyoruz. Fakat iyi haber; hastalarımızın %90′ lık bir kısmında buna ihtiyaç olmadığını gördük. Sağa ve sola dönüşleri serbest bırakmamıza rağmen yine de yatarken daha dikkatli olmalı, ani kalkış ve dengesiz ( asimetrik ) hareketlerden kaçınmalısınız.
Beslenme ve Sıvı Tüketimi
- Ameliyattan sonraki günlerde iyileşmenizin hızlı olabilmesi için kaloriye ihtiyacınız olacaktır. Bu nedenle 1 ay süre hiçbir diyet yapmayınız. Az tuzlu olmak şartı ile ne istiyorsanız yiyebilirsiniz. Şeker hastası iseniz, beslenmeniz ona uygun olmalıdır. Fakat bilmeniz gerekir ki ameliyat sonrası uzun dönemde, kan yağlarınızın düşük olması kesinlikle gereklidir. Bu ancak ömür boyu sağlıklı beslenme ile sağlanabilir. Bu nedenle hayvani yağlar (tereyağı, iç yağı) ve yağlı peynirlerden uzak durunuz.
- Doktorunuz tarafından aksi bildirilmedikçe, size hastanede önerdiğimiz 2 litre su içme alışkanlığını evde de devam ettirmeniz gerekmektedir. Böylelikle böbrekleriniz daha iyi çalışacak ve kullandığınız ilaçların vücuttan atılması kolaylaşacaktır.
Yardımcı Cihazlar
- Hastanede size, içinde topların olduğu ve hortumundan içinize nefes çektiğinizde bu topların sırayla havalandığı plastik bir solunum egzersiz aleti verildiyse bunu, en az 2-3 hafta daha evde de kullanmaya devam etmelisiniz. Bu aletle çalışmak akciğerlerinizin tam fonksiyon ile çalışmasını sağlayacaktır.
- Taburcu olurken varis çorabı giymeniz söylendiyse, 2 ay daha giymeye devam ediniz. Akciğere bacaktan pıhtı (emboli) atmayı engelleme ve ödem azaltıcı etkileri olan çorabınızı yatarken çıkarıp, dolaşırken giymelisiniz. Damar alınan bacağınızın diğer bacağınıza göre biraz daha şiş olması normaldir. Aylar içinde normale dönecektir. Şayet damar alınmayan bacağınızda da şişme meydana gelirse, bu kalp veya böbrek yetmezliğinin bir habercisi olabilir. Böyle bir durumda derhal ekibimizi arayınız.
- Eskiden kalp ameliyatı olan her hastaya göğüs korsesi giydirilirdi. Kemik yapısı kırılgan olan çok az sayıdaki hasta haricinde artık buna ihtiyaç duymuyoruz. Şayet taburcu olurken size korse verildiyse 1 ay daha kullanmaya devam etmelisiniz. Geceleri yatarken çıkarabilirsiniz. Göğüs korsesinin kemiklerinizin oynamasını engelleme özelliği olduğunu unutmayınız.
Banyo Yapma
- Taburcu olduğunuz günden itibaren normal banyonuzu yapabilirsiniz. Yaranıza sabunlu su değmesinin herhangi bir sakıncası yoktur. Yaralarınızın etrafındaki ince kabuklar yumuşayarak kendiliğinden düşecektir. Bu bölgelere lif, kese gibi ürünleri sürmeyiniz. İlk zamanlarda banyo yaparken oturur şekilde duş almanız size kolaylık sağlayacaktır. Banyodan çıktıktan sonra ilk olarak ameliyat bölgenizi ve daha sonra tüm vücudunuzu temiz bir havlu ile kurulayın. Yara yerlerinizde akıntı varsa, geçene kadar banyo yapmayı erteleyiniz ve doktorunuza haber verin. Vücudunuzu silmeniz bu dönem için yeterli olacaktır.
Yara Bakımı ve Pansuman
- Doktorunuz, akıntılı bir bölgenin pansumanını evde yapmanızı önerdiğinde bunu sadece, eczanelerden temin edeceğiniz steril gazlı bez ve Batticon solüsyonu ile yapınız. Pansuman esnasında yaraya el ile temas etmekten kaçınınız. Sabah ve akşam olmak üzere günde 2 defa pansuman yeterli olacaktır. Akıntı miktarında bir artış gözlemlerseniz derhal doktorunuzu arayınız.
İlaç Kullanımı
- Reçetenizde yazılan ilaçları saatinde ve muntazam olarak kullanmaya özen gösteriniz. Özellikle kapak ameliyatı olmuşsanız, Coumadin adlı ilacınızın kullanımına büyük önem vermelisiniz (damar yapıları kötü veya inatçı kalp çarpıntıları olan hastalara da bu ilacı vermekteyiz). Fazla alındığı zaman kanama (burun, mide vs) ve morluklara yol açan, az alındığında ise kapak etrafında pıhtılaşmaya neden olarak kapağın çalışmasına engel olabilen bu ilacın sizin için hayati bir önemi olduğunu unutmayınız.
Günlük Yaşam ve Aktiviteler
- Taburcu olduktan sonra servisteki gibi yürüyüşler yapmaya devam ediniz. Devamlı yatmaktan kaçınmalısınız. Yapabilecek gibi hissettiğinizde (yaklaşık 3–4 hafta), hafif olmak üzere ev işlerinize başlayabilir, hatta ufak tefek bahçe işleri bile yapabilirsiniz. Ameliyatınızı takip eden 2 ay boyunca ağır kaldırmaktan kaçınmalısınız.
- Eve gittikten sonraki ilk hafta sokağa çıkmanızı önermiyoruz. İkinci haftadan itibaren ise her gün düzenli olarak sokağa çıkıp yürüyüş yapmanızı öneriyoruz.
- Hastaların büyük bir bölümü, taburcu oldukları ilk hafta içinde, geceleri uyuyamamaktan şikayet etmektedirler. Bu durum normaldir, her hangi bir ilaç kullanımını gerektirmemektedir. Gündüzleri uyumadığınız takdirde gece uykularınız daha erken normale dönecektir.
- Araba kullanmanıza ameliyattan 8 hafta sonra izin vermekteyiz. Daha önce kullanırsanız, direksiyonu hareket ettirirken kollarınız ve omuzlarınızda ağrılar olabilir. Ani bir fren ile emniyet kemeri göğüs kemiğinize zarar verebilir. Ayrıca, henüz gereği kadar seri hareket edemeyeceğiniz için trafikte tehlikeye yol açabilirsiniz.
- Dışarıdan gelebilecek grip ve diğer enfeksiyonlara karşı kendinizi korumak için ziyaretçilerinizin gelmesini 2 hafta daha engellemeniz sizin yararınıza olacaktır. Fazla kişiyle görüşüp kendinizi yormamalısınız.
- Göğsünüzdeki ağrılar 3 ay içinde geçecektir. Bu ağrılar, sizi çok rahatsız edecek seviyeye ulaştığında doktorunuzun önerdiği bir ağrı kesiciyi kullanabilirsiniz.
Sigara ve Alkol
- Sigaradan uzak bir ortamda kalmaya çalışınız. Çevrenizde sigara içenlere, bir an evvel bırakmaları konusunda tavsiyelerde bulununuz. Bundan sonraki yaşantınızda artık sigara kelimesini bile kullanmamalısınız.
- Hayatınız boyunca aşırı alkol almaktan kaçınmalısınız. Eğer uyku ilacı sakinleştirici veya herhangi bir ağrı kesici ilaç alıyorsanız, ilaçların etkisi alkol ile birleşince artabilir. Alkol, Coumadin ile de ciddi etkileşim yapacağı için, Coumadin kullanan kapak hastalarının alkol konusunda daha dikkatli olmaları tavsiye edilmektedir.
Cinsel Yaşam
- Doktorunuz aksini söylememişse rahat olduğunuzu hissettiğinizde cinsel ilişkide bulunabilirsiniz. Göğüs kemiğiniz tam olarak iyileşene kadar (2ay) göğüs kemiğinize ya da kollarınıza basınç yapacak pozisyonlardan sakınınız. Erken girişimlerin başarısız veya zorlayıcı olması sizi üzmemelidir.
Ne Zaman Doktorunuzu Aramalısınız?
Aşağıdaki bulgulardan herhangi birinin varlığında lütfen doktorunuzu arayınız:
- Aşırı terleme ve 38° C’ nin üzerine çıkan ateş
- Dinlenme sırasında nefes darlığı ve bayılma hissi
- Enfeksiyon ya da grip
- Düzensiz ve hızlı kalp atışları
- Basit eforla gelen fenalık hissi
- Yara yerlerinde kızarıklık, şişlik ya da akıntı
Kan sulandırıcı ilaç almaktaysanız aşağıdaki durumlarda doktorunuzu aramalısınız:
- Açıklayamadığınız morluk ya da kanama
- Dışkının siyah renkte olması, idrarda koyuluk ya da kanlı görüntü
- Şiddetli ya da sık aralarda gelen baş ağrısı
Uzun Dönem Takiplerinde Ne Yapmalısınız?
İlk kontrolünüzden sonraki diğer kontroller, kardiyoloji doktorunuz tarafından yapılacaktır. Ancak herhangi bir zamanda yara yerleriniz ile ilgili bir sorun yaşarsanız sizi ameliyat eden cerrahınıza başvurmaktan çekinmeyiniz.
Koroner Bypass (CABG) ameliyatı olmuş iseniz:
- 6 ayda bir kan yağınızı kontrol ettiriniz ve EKO çektiriniz,
- Her yıl efor testini yaptırınız, eko, akciğer filmi çektiriniz,
- Kardiyolog doktorunuz uzun dönem içinde (5 yıl gibi) bir kontrol anjiyografisi gerekli görebilir.
Kapak Ameliyatı olmuş iseniz:
- Kardiyoloji doktorunuzun Coumadin dozunu ayarlayabilmesi için her ay protrombin zamanı (PTZ, INR) baktırınız ve sonucunu ona bildiriniz.
- Her yıl EKO yaptırınız, EKG ve akciğer filmi çektiriniz.
- Vücudunuza kanamalı bir cerrahi müdahale ya da diş tedavisi yapılacaksa doktorunuzu Coumadin kullandığınız konusunda bilgilendiriniz.
- Böyle bir işlem sırasında kapak enfeksiyonundan korunmak (endokordit profilaksisi) için antibiyotik kullanmanız gerekir. Coumadin ayarlanması ve antibiyotik için ilgili doktorun kardiyolog ile görüşmesini sağlayınız.
Unutmayın
Kalp ameliyatı sonrasında uymanız gereken bu kurallar, sağlıklı, uzun, kaliteli ve sevdiklerinizle birlikte mutlu bir ömür yaşamanız için çok önemlidir.
Geçmiş olsun dileklerimle…
Genel Cerrahiden dr Teoman, hocam çok net mesajlar, teşekkürler ve tebrikler.